kontoeleonora - zaimek osobowy

Niemieckie zaimki osobowe
Personalpronomen


Zaimki osobowe

l.osoby 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

ja
ty
on
ona
ono
my wy oni
one
państwo

ich du er
sie
es
wir ihr
sie
sie
Sie

występują w prawie każdym niemieckim zdaniu, dlatego szybko “wchodzą” do głowy.
Pamiętajcie! Odmieniając niemiecki czasownik nie można zapomnieć o zaimku osobowym!
po polsku powiemy: 1, “myślę”, 2. “kocham”,    3. “jestem”
po niemiecku:1, (ich denke), 2. (ich liebe), 3. (ich bin)

jeżeli mówimy normalnie: zaimek osobowy musi być z przodu przed czasownikiem
“ja myślę”
dletego:
ich      = ja ( jest to zaimek osobowy)
denke = myślę ( jest to czasownik - co robię?)

jeżeli pytamy zaimek przestawiamy(ja) :
musi być za czasownikiem , wówczas poznajemy kiedy pyta
"myślę ja? " ( denke ich? )
........................................................
“ja kocham”
kocham ja?        Libe ich?

”ja jestem”
jestem ja?          Bin ich?

po polsku powiemy: “myślimy”, “kochamy”, “jesteśmy”
po niemiecku:
“my myślimy” (wir denken),
“my kochamy” (wir lieben),
“my jesteśmy” (wir sind)

Zaimek osobowy mości sobie gniazdko przed niemieckim czasownikiem. Nie jest tam jednak przyspawany i często zajmuje inne miejsce np. gdy chcemy o coś spytać -> ląduje za czasownikiem:
Bin ich?     (Jestem?)
Liebe ich? (Kocham?)

Czasami, w wyjątkowych sytuacjach, opuszcza się zaimek osobowy,
Niemieckie zaimki osobowe w Nominativ (w mianowniku) na pewno potraficie rozpoznać sami.
Inne formy widzieliście również wiele razy, ale może nie zdawaliście sobie sprawy skąd one się wzięły i czym właściwie są. Najlepszym sposobem na zapamiętanie wszystkich poniższych form
jest częste przyglądanie się różnym zdaniom niemieckim i wyszukiwanie w nich zaimków osobowych. Możecie sobie wyobrazić, że zdanie to las, a zaimki to grzybki.
                                Odmiana zaimków osobowych.

.
Dativ Wem?
Celownik komu? czemu?

ich danke dir (dziękuję ci) komu dziękuję? tobie/ci
czytać według cyferek 1 - 2 - 3

1. ich		du	er	sie	es	wir	ihr	sie	sie	Sie
2. danke	wem?	3. dir	3. ihm	3. ihr	3. ihm	3. uns	3. euch	3. ihnen	3. ihnen	3. Ihnen
dziękuję	komu?	tobie .............. ci	jemu ............	jej .......... (pani)	jemu ...........	nam	wam	im .................... (chłopcom)	im ....................... (dziewczętom)	państwu

czyli: zumbeispill
l.pojedyńcza
1 , os.    Ich danke  mir       ? raczej nie mówi się
2. os.   Ich danke dir         Dziękuję ci
3. os.   Ich danke ihm        Dziękuję (jemu)
4. os.   Ich danke ihr          Dziękuję (jej)
5. os    Ich danke ihm       Dziękuję (jemu)
l. mnoga
1. os.   Ich danke uns    ? raczej się nie mówi
2. os.   Ich danke euch    Dziękuję wam
3. os.   Ich danke ihnen   Dziękuję im
4. os.   Ich danke ihnen Dziękuję im
5. os.   Ich danke Ihnen Dziękuję Państwu

jak dodamy (be + danke+n) podziękować

jeżeli na końcu czasownika znajduje się (en) = jak polskie (ć)

Z Dativ
łączą się z także określonymi przyimkami,
np.
“mit” (z),
“zu” (do),
“bei” (przy/u)
i inne.
Przyimki te “wymuszają” Dativ.

Ich gehe mit dir .

mit = polskie ( z )

czytać według cyferek 1 - 2 - 3

1. ich		du	er	sie	es	wir	ihr	sie	sie	Sie
2. gehe	mit wem?	3. mit dir	3. mit ihm	3. mit ihr	3.mit ihm	3.mit uns	3. euch	3. ihnen	3. ihnen	3. Ihnen
idę	z kim?	z tobą	z nim ............. z panem .............. z Jurkiem	z nią ............. panią ............ z Anią	z nim .............. z dzieckiem	z nami	z wami	z nimi	z nimi	z państwem

zu mir (do mnie) np bringst du zu mir [ przynieś do mnie]

czytać według cyferek 1 - 2 - 3

1. ich

du er sie es wir ihr sie sie Sie

2. gehe
zu wem?
3. zu dir
3. zu ihm
3. zu ihr
3. zu ihm
3. zu uns
3. zu euch
3. zu ihnen
3. zu ihnen
3. zu Ihnen

idę
do kogo?
do ciebie

do niego
...............

do niej
..............
do pani

do niego
.............

do nas

do was

do nich

do nich

do państwa

1. ich		du	er	sie	es	wir	ihr	sie	sie	Sie
2. gehe	bei wem?	3. bei dir	3. bei ihm	3. bei ihr	3. bei ihm	3.bei uns	3. bei euch	3.bei ihnen	3. bei ihnen	3. bei Ihnen
idę	przy kim?	przy tobie	przy nim	przy niej ............ przy pani	przy nim	przy nas	przy was	przy nich	przy nich	przy państwie

bei mir (przy mnie/u mnie)
bei dir (przy tobie/u ciebie)
bei ihr (przy niej/u niej)
bei ihm (przy nim) itd.

czyli
dir      = tobie -z tobą - ciebie
ihm    = jemu - z nim - niego
ihr      = jej - z nią - niej
uns    = nam - z nami - nas
euch = wam - z wami - was
ihnen = im - z nimi - nich
Ihnen = państwu - państwa - z państwem - państwie

Akkusativ odpowiada na pytanie kogo? co?

ich liebe dich (ja kocham ciebie/kocham cię)
ich liebe ihn (kocham jego/go)
ich liebe es (kocham kogo? je (np. to dziecko) “ich liebe es” oznacza także “uwielbiam to”
ich liebe euch (kocham kogo? was)
ich liebe Sie (kocham kogo? Pana, Panią, Państwa)

Z Akkusativ łączą się także określone przyimki, np. “für” (dla), “gegen” (przeciwko),
“ohne” (bez) i inne. Przyimki te “wymuszają” Akkusativ.

für mich (dla mnie)
für dich (dla ciebie)
für Sie (dla Pani/Pana/Państwa)
für euch (dla was)

gegen mich (przeciwko mnie)
gegen dich (przeciwko tobie)
gegen euch (przeciwko wam)

ohne dich (bez ciebie)
ohne sie (bez niej/nich)
ohne Sie (bez Pana/Pani/Państwa)

Wskazówki dotyczące niemieckiej wymowy:
Tylko jeśli podkreślono! Jeśli nie podkreślono, czytaj jak polskie “ch”, “h”, “s”.

ch – przypomina polskie “ś”
ei – aj
eu – oj
h – nie czyta się
ie – i (jest to lekko przeciągnięte “i“)
s – z
sch – sz
ü – kliknij i posłuchaj wymowy:

für

z – c

Zaimki osobowe zastępują osoby lub rzeczy; odmieniamy je przez przypadki:

ich – ja                   w wymowie slychać ( iś)
du –   ty                                                       (du)
er –    on                                                  (eja)
sie – ona                                                     (si)
es –   ono                                                     (es)
wir – my                                                      (wije)
ihr – wy                                                      (ije)
sie – oni, one                                              (si)
Sie – pan, pani, państwo                           (si)

Das Brot ist frisch. Es schmeckt gut.        [Chleb jest świeży. Smaczny.]
Der Lehrer ist krank.    [Nauczyciel jest chory]
Er kann nicht kommen.                         [On nie może przyjść]
Erbarme dich meiner!                               [Zmiłuj się nade mną!]
Meine Freundin hat kein Geld dabei.      [Moja dziewczyna nie ma pieniędzy.]
Ich leihe ihr 10 Euro.                            [ Pożyczę ci 10 €]
Wie geht es Ihnen, Frau Hannes?       [Jak się czujesz, pani Hannes?]
Hast du am Samstag Zeit?                    [Czy jesteś wolna w sobotę?]
Ich lade dich zu meinem Geburtstag ein. [Zapraszam na moje urodziny.]
Was wollt ihr eigentlich?                         [ Co ty tak chcesz?]
Ich verstehe euch nicht.                           [Ich verstehe euch nicht.]

Zaimek ich oznacza pojedynczego autora wypowiedzenia. Użyty jako podmiot w zdaniu zaimek ten występuje z orzeczeniem w pierwszej osobie liczby pojedynczej. Ich bin hier = "(Ja) jestem tutaj."

Zaimek du oznacza pojedynczego adresata wypowiedzenia. Użyty jako podmiot w zdaniu zaimek ten występuje z orzeczeniem w drugiej osobie liczby pojedynczej. Du bist hier = "(Ty) jesteś tutaj."

Zaimek er oznacza pojedynczą osobę lub rzecz, nie będącą adresatem ani autorem wypowiedzenia, przy czym zaimek ten używany jest w zastępstwie rzeczownika rodzaju męskiego. Użyty jako podmiot w zdaniu zaimek ten występuje z orzeczeniem w trzeciej osobie liczby pojedynczej. Er ist hier = "(On) jest tutaj".

Zaimek es = "ono" oznacza pojedynczą osobą lub rzecz, nie będącą adresatem ani autorem wypowiedzenia, przy czym zaimek ten używany jest w zastępwie rzeczownika rodzaju nijakiego. Użyty jako podmiot w zdaniu zaimek ten występuje z orzeczeniem w trzeciej osobie liczby pojedynczej. Es ist hier = "(Ono) jest tutaj".

Inne użycia zaimka es:

Zaimek ten występuje jako podmiot przy czasownikach nieosobowych, np. Es regnet = "Pada (deszcz)", a także na pierwszym miejscu w zdaniach orzekających, w których z przyczyn stylistycznych zastosowano

inwersję

podmiotu z orzeczeniem, np. Es sind viele Leute gekommen = "Przyszło wielu ludzi", zamiast standardowego szyku Viele Leute sind gekommen..

Forma sie jest homofoniczną formą mianownika dwóch zaimków^[3]:

a) Zaimka sie oznaczającego pojedynczą osobę lub rzecz, niebędącą adresatem ani autorem wypowiedzenia, przy czym zaimek ten używany jest w zastępstwie rzeczownika rodzaju żeńskiego. Użyty jako podmiot w zdaniu zaimek ten występuje z orzeczeniem w trzeciej osobie liczby pojedynczej: Sie ist hier. = "(Ona) jest tutaj."

b) Zaimka sie posiadającego dwa znaczenia:

– oznaczającego wiele osób lub rzeczy, z których żadna nie jest autorem ani adresatem wypowiedzenia.

– oznaczającego jednego lub wielu adresatów wypowiedzi lub adresata / adresatów wypowiedzi wraz z innym podmiotem / podmiotami, przy czym zaimek ten używany jest jako forma grzecznościowa. W tym wypadku reguły ortograficzne nakazują pisanie zaimka wielką literą^[4].

Użyty w zdaniu jako podmiot zaimek ten wymaga orzeczenia zawsze w trzeciej osobie liczby mnogiej^[5].

W zależności od kontekstu zdanie Sie sind hier może więc oznaczać: "(Oni / One) są tutaj.", "Pan / Pani jest tutaj" lub "Państwo są tutaj".

Zaimek wir oznacza wielu autorów wypowiedzenia lub autora / autorów wypowiedzenia wraz innym podmiotem / podmiotami.

W zależności od kontekstu zaimek wir = "my" może więc oznaczać:

a) kilku autorów wypowiedzenia (przy jednoczesnym wypowiadaniu)

b) jednego autora wypowiedzenia wraz z adresatem / adresatami ("my" = "ja i ty / wy")

c) jednego autora wypowiedzenia wraz z innym podmiotem / podmiotami ("my" = "ja i on / ona / ono / oni / one")

d) jednego autora wypowiedzenia wraz z adresatem / adresatami i innym podmiotem / podmiotami ("my" = "ja i ty i on / ona / ono / oni /one" lub "ja i wy i on / ona / ono / oni / one")

e) kilku autorów wypowiedzenia wraz z adresatem / adresatami ["my" = "my (autorzy) i ty / wy"]

f) kilku autorów wypowiedzenia wraz z innym podmiotem / podmiotami ["my" = "my (autorzy) i on / ona / ono / oni / one"]

g) kilku autorów wypowiedzi wraz z adresatem / adresatami i innym podmiotem / podmiotami ["my" = "my (autorzy) i ty i on / ona / ono / oni / one" lub "my (autorzy) i wy i on / ona / ono / oni / one"]

Użyty w zdaniu jako podmiot zaimek ten występuje z orzeczeniem w pierwszej osobie liczby mnogiej.

Zaimek ihr^[6] oznacza więcej niż jednego adresata wypowiedzenia lub adresata / adresatów wypowiedzenia wraz z innym podmiotem / podmiotami.

W zależności od kontekstu zaimek ihr = "wy" może więc oznaczać:

a) więcej niż jednego adresata wypowiedzenia

b) jednego adresata wypowiedzenia wraz z innym podmiotem / podmiotami ("wy" = "ty i on / ona / ono / oni / one")

c) więcej niż jednego adresata wypowiedzenia wraz innym podmiotem / podmiotami ["wy" = "wy (adresaci) i on / ona / ono / oni / one]

Użyty w zdaniu jako podmiot zaimek ten występuje z orzeczeniem w drugiej osobie liczby mnogiej.